"Voor wie is bewust ademen eigenlijk nuttig?", vroeg iemand mij onlangs. Tja, eigenlijk voor iedereen! Omdat ademen een onbewust proces is hebben de meeste mensen ook geen bewustzijn op hun ademhaling. Terwijl bewust ademen (alleen in oefeningen uiteraard ;-)) zo enorm veel te brengen heeft. "Maar mijn lichaam ademt toch vanzelf, is dat dan niet goed?"
Als we wandelen is onze adem anders dan als we rennen. Als we ons gehaast voelen is hij anders dan als we kalm zijn. Hij is anders als we gegeten hebben en zelfs afhankelijk van wat we hebben gegeten of gedronken. En als we gespannen zijn is hij natuurlijk anders dan bij ontspanning, etc. Met bewust ademen hebben we (omgekeerd) invloed op onze staat van zijn op het moment zelf, maar ook op langer termijn tijdens het onbewust ademen. We hebben een grote invloed op onze gezondheid, doordat we met ademen fysiologische en biochemische processen aansturen. Ademen we bijvoorbeeld langzaam en laag in onze buik (en door de neus) dan worden we vanzelf ontspannen. Maar dat niet alleen: door de activatie van het parasympathisch zenuwstelsel dragen we zorg voor lichamelijke functies op de lange termijn. Denk aan een goede spijsvertering (je bent niet wat je eet, maar wat je verteert), een gezond immuunsysteem en herstel (zelfgenezend vermogen) van schade aan lichaamscellen die we dagelijks oplopen.
Iedereen kan leren om functioneler te ademen. En dat lijkt verstandig want een disfunctioneel adempatroon zal onze gezondheid ondermijnen. En voor mensen met bijvoorbeeld chronische stress is meer bewustzijn op hun adempatroon van essentieel belang om meer regie te krijgen over het zenuwstelsel.
Ook voor sporters is er veel winst te behalen door meer met de adem te werken. Met bewuste adem en ademtraining kan je de zuurstofvoorziening naar de spieren verhogen en verzuring tegengaan. Maar ademoefeningen na de sport zijn minstens zo belangrijk om het lichaam optimaal te herstellen.
Ditzelfde principe geldt ook voor wie veel van zijn/haar hoofd vraagt. Met ademoefeningen kan je de hersenen van meer zuurstof voorzien en zorgen voor meer wakker- en helderheid. Een goede ademoefening i.p.v. een koffie is niet alleen effectiever, maar doet veel meer dan alleen 'wakker blijven'. Het brengt meer helderheid en de verbinding met het lijf wordt sterker. En dat laatste is van belang, want van het denken zonder verbinding met het hart en de buik hebben we al genoeg in deze wereld.
Dan is er nog een onbegrepen grote groep mensen (minstens 6 op de 10) die dagelijks (onbewust) de gevolgen ondervindt van (ontwikkelings)trauma. Het zenuwstelsel reageert op veilig en onveilig. Is het onveilig dan wordt het sympathisch zenuwstelsel (aangestuurd door ons oerbrein) geactiveerd om alle lichaamsfuncties aan te wenden die nodig zijn om te vechten of vluchten. Mensen hebben een Ventrale vagus (bijzondere tak van de Nervus vagus) die stress kan reguleren. Echter bij kinderen onder de vijf jaar is deze tak nog niet ontwikkeld. Daar hebben kinderen verzorgers voor. Als het kind stress heeft en/of zich onveilig voelt, dan heeft het de liefdevolle aandacht van (meestal) de verzorger nodig om te reguleren. Dat heet co-regulatie. Op deze manier kan een kind een gezonde Ventrale vagus ontwikkelen. Maar als die verzorgers structureel (emotioneel) niet aanwezig zijn of de situaties onveilig voelen voor een kind, is ‘functionele freeze’ een van de overlevingsmechanismen. Vechten of vluchten is immers niet mogelijk. De Vagale vagus (ook wel de Vagale rem genoemd) kan in zo’n situatie niet goed ontwikkelen. Op latere leeftijd kan dit tot klachten leiden (fysiek, mentaal, emotioneel) omdat je zenuwstelsel niet goed in staat is om zichzelf te reguleren en omdat de focus op het zoeken naar gevaar ligt. Het lichaam is gespannen, je kunt moeilijk je natuurlijke zelf zijn en alles kost veel energie. De energie stroomt niet (je ervaart weinig ‘flow’).
Het goede nieuws is dat het zenuwstelsel zich kan aanpassen (neuroplasticiteit). En ademwerk is daar heel geschikt voor. Met ademtechnieken ben je in staat de Ventrale vagus te activeren en daarmee meer regulatievermogen te ontwikkelen.
Dus ja, bewust ademen is voor iedereen nuttig, of je nu klachten hebt of niet. Je adem leren kennen en meer regie krijgen over jouw lichaamsprocessen is echt de moeite waard.
Ben je nieuwsgierig of ademwerk ook jou kan helpen? Neem gerust contact op, dan verkennen we dat samen tijdens een kennismakingsgesprek.